Ένθετο τέχνης 167
Ὅσιος Γερμανὸς τῆς Ἀλάσκας, στὸ Ἐλσίνκι
Ὁ ἱερὸς Ναὸς ἐπ’ ὀνόματι τοῦ ὁσίου Γερμανοῦ τῆς Ἀλάσκας βρίσκεται στὸ προάστιο Tapiola τοῦ Δήμου Espoo, ὁ ὁποῖος ἁπλώνεται στὰ δυτικὰ τῆς πόλεως Ἐλσίνκι, πρωτεύουσας τῆς Φινλανδίας. Εἶναι ἀπὸ τοὺς νεότερους σχετικὰ ναοὺς τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τῆς Φινλανδίας καὶ ἀνήκει στὴ Μητρόπολη τοῦ Ἐλσίνκι.
Κτηριολογικὰ ὁ ναὸς ἀποτελεῖ ἕνα συγκρότημα μαζὶ μὲ τὸ ἐνοριακὸ κέντρο (ποὺ περιλαμβάνει τὴν ἐνοριακὴ αἴθουσα ὡς πρόναο τῆς ἐκκλησίας, κουζίνα, τουαλέτες, βεστιάριο, δωμάτιο παραμονῆς τῶν παιδιῶν, γραφεῖο, δωμάτιο τεχνολογικῶν ἐγκαταστάσεων καὶ ἀποθήκη). Ὁ ναὸς καθαυτὸν εἶναι σύνθετος σταυροειδὴς τετρακιόνιος. Καταλήγει σὲ μεγάλη ἁψίδα ἡ ὁποία ἀγκαλιάζει τὴν ἁγία τράπεζα καὶ τὸν χῶρο τοῦ ἱεροῦ. Οἱ τέσσερις κεραῖες τοῦ ναοῦ καλύπτονται μὲ ἡμιθόλια. Κατασκευάστηκε πρὶν περίπου 25 χρόνια καὶ οἱ μέθοδοι καὶ τὰ ὑλικὰ κατασκευῆς του εἶναι σύγχρονα (ὁπλισμένο σκυρόδεμα, συμπαγῆ τοῦβλα, οἰκοδομικὴ ξυλεία, ὑλικὰ θερμομόνωσης· οἱ τέσσερις κολῶνες ποὺ βαστάζουν τὸν τροῦλο εἶναι μονολιθικὲς ἀπὸ μαῦρο γρανίτη ποὺ περιέχει ἄσπρες ψηφίδες χαλαζία).
Ἐκεῖνο ποὺ ἐπηρεάζει αἰσθητὰ τὴν μορφολογία τοῦ ναοῦ εἶναι ἡ ἀνάγκη ὕπαρξης ἰσχυρῆς θερμομόνωσης καὶ ὑγρομόνωσης, ἀφοῦ τὸν χειμώνα οἱ τοπικὲς θερμοκρασίες φθάνουν τοὺς μεῖον τριάντα βαθμούς. Αὐτὴ ἡ διαφορετικὴ μορφολόγηση γίνεται αἰσθητή, π.χ., στὸν τροῦλο ὅπου, ἐνῶ ὁ τροῦλος ἀπὸ τὸ ἐσωτερικὸ τοῦ ναοῦ φαίνεται ὡς τέλειο ἡμισφαίριο πάνω σ’ ἕνα χαμηλὸ τύμπανο, στὸ ἐξωτερικὸ ἐμφανίζεται ὡς ἕνας τετράπλευρος «σκοῦφος», ἔντονα χρωματισμένος. Αὐτὴ ἡ «διπλὴ ἀνάγνωση» τῶν μορφῶν θὰ ἔλεγα πὼς ἐμφανίζεται καὶ σὲ πολλὰ ἄλλα τμήματα τοῦ συγκροτήματος τοῦ ναοῦ.
Μετὰ τὴν ἀνέγερση του ναοῦ ἄρχισε ἡ ἁγιογράφησή του ἀπὸ τὸν Φινλανδὸ ἁγιογράφο Alexander Wikström, ἡ ὁποία τελείωσε μετὰ ἀπὸ δέκα χρόνια, τὸ 2010, καὶ ἔγινε κυριολεκτικὰ μὲ τὸν «ὀβολὸ τῆς χήρας». Καλύπτει κάθε γωνιὰ τοῦ ἐσωτερικοῦ τοῦ ναοῦ. Ἡ τυπολογία τῆς ἁγιογράφησης ἔκδηλη. Ἀκολουθεῖ τὴν βυζαντινὴ ἁγιογραφικὴ παράδοση, ἀλλὰ ὄχι μανιεριστικά. Τὰ χρώματα ἀποκτοῦν βάθος καὶ ζωντάνια καὶ ὁ βυθὸς πλέον διαθέτει μιὰ γαλάζια ἀπόχρωση. Θεματολογικὰ θὰ ἔλεγα πὼς ἡ ἁγιογράφησή του δείχνει ἀκριβῶς πῶς εἶναι ἕνας σύγχρονος ναὸς στὰ χνάρια τῆς παράδοσης. Μεγάλες συνθέσεις καλύπτουν τὶς ἐπιφάνειες τῶν ἡμιθολίων (Χριστούγεννα, Πεντηκοστή, γεγονότα Μεγάλης Ἑβδομάδος, Ἀνάσταση, Κοίμηση τῆς Θεοτόκου). Στὴν κορυφὴ τοῦ τρούλου ὁ Παντοκράτωρ βασταζόμενος ἀπὸ ὁμάδες ἀγγέλων καὶ περιβαλλόμενος ἀπὸ χορεία προφητῶν. Στὰ σφαιρικὰ τρίγωνα ἡ κλασικὴ ἀπεικόνιση τῶν τεσσάρων Εὐαγγελιστῶν. Τὸ ἰδιαίτερο ὅμως χαρακτηριστικὸ βρίσκεται στὸ τελευταῖο πρὸς τὰ κάτω εἰκονογραφικὸ διάζωμα ποὺ φθάνει στὸ ὕψος τῶν ἀνθρώπων. Ἐκεῖ βρίσκεται πλῆθος ἁγίων ἀπὸ πολλὲς χρονικὲς περιόδους καὶ λαοὺς παρατεταγμένων κατὰ πρόσωπον, δίχως πλαίσιο.
ΙΩΣΗΦ ΡΟΗΛΙΔΗΣ