Ένθετο τέχνης 109

Ιησούς Χριστός ο Αντιφωνητής

ένθετο τέχνης


Οι τοιχογραφίες της Παναγίας του Άρακος στα Λαγουδερά της Κύπρου, στις οποίες συγκαταλέγεται και η απεικόνιση του Χριστού Αντιφωνητή, είναι εξαίρετο έργο του 1192, πιθανώς Κωνσταντινουπολίτη ζωγράφου ο οποίος ταυτίζεται με τον Θεόδωρο Αψευδή – εκείνον ο οποίος διακόσμησε το 1183 την Εγκλείστρα του Αγίου Νεοφύτου στην Πάφο.

Ο Χριστός εικονίζεται στον τύπο του Παντοκράτορα, σε μετωπική στάση, στη δυτική όψη της ανατολικής παραστάδος του νότιου τοίχου του κυρίως ναού. Η ονομασία του ως Αντιφωνητή έλκει την καταγωγή από τον ομώνυμο ναό στην Κωνσταντινούπολη. Στην κατεχόμενη από τους Τούρκους οροσειρά του Πενταδακτύλου υπάρχει βυζαντινή μονή του 12ου αιώνα γνωστή ως του Αντιφωνητή. Στον Άρακα ο Χριστός εικονίζεται ως νεαρός γενειοφόρος άνδρας με χαρακτηριστική κόμμωση, στην οποία ταιριάζει το γραφικό: «Και η τελευταία τρίχα του κεφαλιού σου μπορεί να μετρηθεί». Φορεί κόκκινο χιτώνα με μαύρα σημεία και ωχροκίτρινο ιμάτιο. Στο δεξί χέρι φαίνεται το κοσμημένο με μαργαριτάρια επιμανίκιό Του. Στα πόδια φορεί σανδάλια και πατά σε κόκκινο υποπόδιο που κοσμείται με μαργαριτάρια και πολύτιμους λίθους. Τα θερμά χρώματα των ενδυμάτων Του έρχονται σε αντίθεση με το γαλάζιο χρώμα του βάθους.

Η καλλιγραφημένη και αψεγάδιαστη μορφή του Θεανθρώπου παραπέμπει στην εκζήτηση του θείου κάλλους, όπως ταιριάζει στον χορηγό των τοιχογραφιών άρχοντα Λέοντα Αυθέντη και δηλώνει τις μεγαλόπνοες και ανθρωπιστικές ιδέες που επικρατούν ακόμη στην τλήμονα και κατειλημμένη το 1191 από τους Σταυροφόρους Κύπρο. Ο Χριστός ευλογεί με το δεξί χέρι, και με το αριστερό κρατεί ανοικτό ευαγγέλιο με τα λόγια του να απευθύνονται με αμεσότητα στον πιστό: ΕΓΩ ΕΙΜΙ ΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. Ο ΑΚΟΛΟΥΘΩΝ ΕΜΟΙ ΟΥ ΜΗ ΠΕΡΙΠΑΤΗΣΗ ΕΝ ΤΗ ΣΚΟΤΙΑ ΑΛΛ' ΕΞΗ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ (Ιω. 8:12). Επισφραγίζει, αντιφωνώντας, το διάλογο ανάμεσα στο ειλητάριο της Θεοτόκου Ελεούσης (στη δυτική όψη της ανατολικής παραστάδος του βόρειου τοίχου) που αιτείται τη σωτηρία των ανθρώπων αφ' ενός, και στο ειλητάριο του δεόμενου Ιωάννη του Προδρόμου: ΙΔΕ Ο ΑΜΝΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ…(Ιω. 1:29) αφ' ετέρου. Ο Χριστός με την Παναγία και τον Πρόδρομο αποτελούν την Μ.Δέηση. Ο Κύριος μέσα από το ευαγγελικό χωρίο αποκαλύπτεται ως Φωτοδότης, Οδηγός και Ζωοδότης, που από το φως του κόσμου οδηγεί στο ανέσπερο φως της ζωής. Ραδινός και πανύψηλος με λεπτά και εξευγενισμένα χαρακτηριστικά, ο Χριστός δεν παρουσιάζεται εδώ ως ο αυστηρός Δίκαιος Κριτής, αλλά έχει έκφραση ευσπλαχνίας και πόνου για τον κόσμο του.

ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Α. ΧΑΤΖΗΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ

Όλα τα ένθετα τέχνης: