Ένθετο τέχνης 90
π. Γρηγόριος Κρουγκ. Ο μεγάλος άγνωστος της ρωσικής διασποράς
12 Ιουνίου 1969. Στη μικρή σκήτη του Αγίου Πνεύματος, κοντά στις Βερσαλλίες, πεθαίνει ένας από τους σημαντικότερους αγιογράφους της ρωσικής διασποράς στη Γαλλία που με το έργο του συντέλεσε στην αναγέννηση της εικονογραφικής παράδοσης της ρωσικής Εκκλησίας τον 20ό αιώνα. Ο π.Γρηγόριος Κρουγκ, προσωπικός φίλος του άλλου μεγάλου ρώσου θεολόγου-εικονογράφου της διασποράς, του Λεωνίδα Ουσπένσκυ, παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του γνωστός σ'ένα στενό κύκλο ανθρώπων, ακόμη και στην ίδια τη Γαλλία.
Η προσωπικότητα και το σπάνιο εκκλησιαστικό ήθος του π.Γρηγορίου ανιχνεύεται και αποκαλύπτεται σήμερα μέσα από το ζωγραφικό του έργο, το οποίο αριθμεί περί τις 550 εικόνες και τοιχογραφίες. Ειπώθηκε πως στο έργο του συνυπάρχουν η αυστηρότητα και ο δυναμισμός των μορφών του Θεοφάνη του Έλληνα με την ευαισθησία, τη χάρη και το εσωτερικό φως των μορφών του Αντρέι Ρουμπλιέφ. Για τον μοναχό Γρηγόριο Κρουγκ η εικόνα είναι άσκηση, είναι προσευχή αλλά κυρίως είναι αναζήτηση και φανέρωση της εν Χριστώ ανακαινισμένης κτίσεως. Η άρτια θεολογική κατάρτιση, η ασκητική ζωή και η πίστη συναντούν στο πρόσωπο του Κρουγκ τη δύναμη του πηγαίου ταλέντου που καταξιώνει τον πραγματικό δημιουργό.
Στην εικόνα του αγίου Σεραφείμ του Σαρώφ ανιχνεύουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μιας τέχνης που πηγάζει από την παράδοση της εκκλησιαστικής ζωγραφικής και συγχρόνως την ανανεώνει˙ εντάσσεται σ'αυτήν χωρίς να στερείται δημιουργικής πνοής˙ την διατηρεί εν τέλει ζωντανή και παρούσα στο σήμερα. Οι αυστηρές φόρμες, η απλότητα της γραμμής, τα ξεκάθαρα χρώματα, η συγκρατημένη κίνηση και η εικαστική απόδοση της σωτηριολογικής δύναμης της προσευχής τόσο στην έκφραση του σώματος και του προσώπου, αλλά κυρίως των χεριών του αγίου, αποκαλύπτουν στο πλήρωμα της Εκκλησίας την ίδια Αλήθεια που υπηρετεί ο θεολογικός λόγος. Από την άποψη αυτή ο π.Γρηγόριος Κρουγκ αποδεικνύεται αυθεντικός θεολόγος. Έτσι το λευκό που κυριαρχεί στο ένδυμα και τη μορφή του αγίου Σεραφείμ του Σαρώφ δεν ανταποκρίνεται μόνο στην ιστορική πραγματικότητα, αλλά, από κοινού με το υπόλευκο του βάθους της εικόνας, αποκαλύπτει τη ζώσα πίστη του αγίου που βίωσε τη χαρά, το φως και τη λάμψη της Αναστάσεως. Κι αν το βλέμμα μας δεν έχει ακόμη αλλοιωθεί απ'αυτά που συνήθως βλέπουμε γύρω μας, ίσως μπορέσουμε ν'αφουγκραστούμε το μυστικό μήνυμα της εικόνας που συνοψίζεται στον συνήθη χαιρετισμό του αγίου: Χριστός Ανέστη, χαρά μου!
ΜΑΡΙΑ ΝΑΝΟΥ