Ένθετο τέχνης 140

Ὁ ἅγιος Φίλιππος

Ὁ ἅγιος Φίλιππος

Στὸ ναὸ τοῦ Ἁγίου Φιλίππου στὸ Θησεῖο, σὲ προσκυνητάριο δεξιὰ τῆς εἰσόδου, βρίσκεται πολυπρόσωπη βιογραφικὴ εἰκόνα τοῦ ἁγίου Φιλίππου, ἱστορημένη τὸ 1848 ἀπὸ ἀνώνυμο ἁγιογράφο. Στὸ κέντρο ὁ ἅγιος ἡμίσωμος μετωπικός, εὐλογεῖ καὶ κρατᾶ ἀνοιχτὸ εἰλητάριο, τὸ σταυρὸ τοῦ μαρτυρίου καὶ κλαδὶ φοινικιᾶς, ὡς μάρτυρας. Περιβάλλεται ἀπὸ δεκαοχτὼ σκηνὲς τοῦ ἁγιολογικοῦ του κύκλου μέσα σὲ ἁπλὰ ὀρθογώνια πλαίσια. Ἡ ἀφήγηση τῶν σκηνῶν ἀκολουθεῖ ὁμαλὴ χρονολογικὴ σειρά, ἀρχίζοντας ἀπὸ τὴν ἐπάνω ὁριζόντια πλευρὰ τῆς εἰκόνας καὶ συνεχίζοντας μὲ τὴν ἐναλλὰξ τοποθέτησή τους στὶς κάθετες πλευρὲς καταλήγει στὴν κάτω ὁριζόντια.

Συγκεκριμένα ἱστοροῦνται ὡς ἑξῆς: 1) ἡ συνάντηση τοῦ ἁγίου Φιλίππου μὲ τὸν Χριστό, 2) ἡ ἀνάσταση νεκροῦ υἱοῦ ἀπὸ τὸν Ἅγιο, 3) ἡ ἀπολογία τοῦ Ἁγίου πρὸ τοῦ ἀρχιερέως Ἀνανία, 4) ἡ βάπτιση τῶν τριακοσίων Ἀθηναίων, 5) ἡ χειροτονία τοῦ ἁγίου Ναρκίσσου, ἐπισκόπου Ἀθηνῶν, 6) τὸ ὅραμα τοῦ ἀετοῦ, 7) ἡ ἐμφάνιση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ καὶ ἡ διάσωση τοῦ πλοίου ἀπὸ τὴν τρικυμία, 8) ἡ θεραπεία τοῦ ὀφθαλμοῦ τῆς ἁγίας Χαριτίνης, 9) τὸ μαρτύριο τοῦ Ἁγίου ἀπὸ τὸν ἔπαρχο Ἀρίσταρχο, 10) ἡ ἀνάσταση τοῦ Θεοφίλου ἀπὸ τὸν Ἅγιο, 11) ἡ θεραπεία τοῦ ἔπαρχου Ἀρίσταρχου μὲ τὴ δύναμη τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, 12) ἡ προσφορὰ χρυσοῦ στὸν Ἅγιο ἀπὸ τὸν Πρέφευκτο, 13) ἡ θανάτωση τῆς ἔχιδνας στὴ Φρυγία, 14) τὸ μαρτύριο τοῦ ραβδισμοῦ, 15) τὸ κρέμασμα ἀπὸ τοὺς ἀστραγάλους τῶν ἁγίων Φιλίππου καὶ Βαρθολομαίου, 16) ἡ σταύρωση τοῦ Ἁγίου σὲ χιαστὸ σταυρό, 17) ἡ ἀποκαθήλωσή του ἀπὸ τοὺς ἁγίους Βαρθολομαῖο καὶ Μαριάμνη καὶ 18) τὸ λείψανο τοῦ Ἁγίου ἐν μέσῳ πιστῶν.

Ὁ ἁγιογράφος ἀνήκει στὴν ὁμάδα τῶν «μεταβατικῶν», ἀφοῦ γνωρίζει καὶ χρησιμοποιεῖ τὰ παραδοσιακὰ πρότυπα, ἐνδιαφέρεται ὅμως καὶ γιὰ τὴν εἰσαγωγὴ νεωτερικῶν στοιχείων, ὅπως εἶναι ἡ ἀπόδοση προσωπογραφικῶν χαρακτηριστικῶν στὸ εὔσαρκο πρόσωπο τοῦ ἁγίου, οἱ μικρὲς ἀντανακλάσεις φωτὸς στὶς κόρες τῶν ματιῶν του, οἱ λειάνσεις τῶν ἐπιφανειῶν καὶ οἱ ὁμαλὲς μεταβάσεις ἀπὸ τοὺς σκοτεινοὺς στοὺς φωτεινοὺς τόνους. Στὶς σκηνὲς οἱ νεωτερισμοὶ ἐντοπίζονται στὰ ἔντονα καὶ φωτεινὰ χρώματα, ὅπως τὸ γαλάζιο καὶ τὸ ρόδινο, στὸν ἀνοιχτὸ ζωγραφικὸ χῶρο, ὅπου ἀναπτύσσεται χαμηλὸ φυσιοκρατικὸ τοπίο καὶ στὸ προσεγμένο ἀρχιτεκτονικὸ βάθος τῶν ἐσωτερικῶν χώρων, ποὺ ὁρίζεται ἀπὸ τὶς στοές, τοὺς πεσσούς, τὰ τοξωτὰ ἀνοίγματα καὶ τὶς προοπτικὰ τοποθετημένες πλάκες δαπέδου. Τὸ ἐνδιαφέρον ἑπομένως τῆς εἰκόνας ἑστιάζεται στὸ ὅτι ἀφενὸς διατηρεῖ τὰ παραδοσιακὰ χαρακτηριστικά, ἀφετέρου ἀσπάζεται τὶς πολιτιστικὲς ἀξίες τοῦ ἀστικοῦ ἀκαδημαϊσμοῦ τῆς ἐποχῆς στὴν Ἀθήνα.

ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

Φωτογραφία: Γιάννης Βαρδαξόγλου

Όλα τα ένθετα τέχνης: