Ένθετο τέχνης 132

Οἱ νεζερίτες ζωγράφοι


Οἱ Νεζερίτες συγκρότησαν ἕνα ἀπὸ τὰ ζωγραφικὰ ἐργαστήρια τοῦ 18ου αἰώνα, ἡ καλλιτεχνικὴ δράση τοῦ ὁποίου ἐντοπίζεται στὴν βόρεια Πελοπόννησο. Πρόκειται γιὰ πέντε ζωγράφους, τοὺς Διαμαντή, Εὐστάθιο, Ἀντώνιο (ἱερέα), Δημήτριο καὶ Παντελέοντα, ποὺ ἀνήκουν σὲ δύο ἢ τρεῖς διαδοχικὲς γενιές. Συνδετικὸς κρίκος ὑπῆρξε ἡ κοινή τους καταγωγὴ ἀπὸ τὸ Νεζερὸ Ἀχαΐας, οἱ συγγενικὲς μεταξύ τους σχέσεις καὶ οἱ σχέσεις μαθητείας. Ἱστόρησαν τοιχογραφίες καὶ εἰκόνες τέμπλων σὲ δεκατρεῖς ναοὺς καὶ ζωγράφισαν ἕναν ἱκανὸ ἀριθμὸ φορητῶν εἰκόνων. Ἀπὸ τὶς ἐπιγραφὲς τῶν μνημείων τους διαπιστώνουμε ὅτι ὀργανώθηκαν σὲ τρία συνεργεῖα, ποὺ διαδέχτηκαν χρονικὰ τὸ ἕνα τὸ ἄλλο. Τὰ κοινὰ παλαιογραφικά, εἰκονογραφικὰ καὶ τεχνοτροπικὰ στοιχεῖα φανερώνουν εἰκαστικὴ ἐγγύτητα ἀνάμεσα στὰ συνεργεῖα καὶ ὑπαγορεύουν μιὰ ζωγραφικὴ γλώσσα μὲ κοινὲς καταβολές. Οἱ ζωγράφοι ἀπὸ τὸ Νεζερὸ συγκρότησαν ἕνα τοπικὸ ἐργαστήριο πού, ἂν καὶ χαρακτηρίζεται ἀπὸ συντηρητισμὸ καὶ πιστότητα στὴν ὀρθόδοξη παράδοση, ἐμφανίζει παράλληλα ἐκλεκτικὴ πρόσληψη νέων καλλιτεχνικῶν τάσεων.

Στὰ εἰκονογραφικὰ προγράμματα τῶν Νεζεριτῶν προτάσσεται ἡ ἀφήγηση τῶν εὐαγγελικῶν γεγονότων, ὅπως αὐτὰ ἐκτυλίσσονται στὸν ἐκκλησιαστικὸ χρόνο. Ὁ νεζερίτης ζωγράφος ἱστορεῖ, γιὰ νὰ βοηθήσει τὸν πιστὸ νὰ ἀναγνώσει μέσα ἀπὸ τὶς τοιχογραφίες. Οἱ ἐπιλογές του ἐκφράζουν τὴ συλλογικὴ συνείδηση τῶν πιστῶν τῆς ἐποχῆς του, στοὺς ὁποίους καὶ ὁ ἴδιος ἀνήκει. Ὡς πρὸς τὴν τεχνοτροπία, παρὰ τὴν στυλιστική της ἐνίοτε ἁπλούστευση, ἡ τέχνη τῶν Νεζεριτῶν ἀποπνέει μιὰ αἴσθηση ἀνεπιτήδευτης δροσιᾶς.

Ὡς δεῖγμα τῆς τέχνης αὐτῆς παραθέτουμε τὴν εἰκόνα τῆς Ἀναλήψεως ἀπὸ τὸ τέμπλο τοῦ κοιμητηριακοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στὸ Λειβάρζι (1783), ποὺ ἀποδίδουμε μὲ βάση τὰ τεχνοτροπικὰ στοιχεῖα στὸν ζωγράφο Δημήτριο. Ἡ σχετικὴ σωματικότητα τῶν μορφῶν, ἡ προσπάθεια γιὰ ἀπόδοση πλαστικότητας, ἡ εὐγένεια τῶν κινήσεων, τὸ πλατὺ πλάσιμο τοῦ προσώπου, τὰ φωτεινὰ χρώματα, ἡ ἀπόδοση τοῦ τοπίου καὶ τοῦ βάθους στὸν φυσικὸ καὶ τὸν ἀρχιτεκτονικὸ χῶρο, ἡ διακοσμητικὴ διάθεση καὶ ἡ ἀκαδημαϊκὴ ψυχρότητα στὴν ἔκφραση εἶναι μερικὰ ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικὰ τῆς τέχνης του.

ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

Όλα τα ένθετα τέχνης: