Ένθετο τέχνης 131

Adel Abdessemed, «Ἐλπίδα»


Ὁ Adel Abdessemed, γεννημένος τὸ 1971 στὴν Κωνσταντίνη τῆς Ἀλγερίας, ἀνήκει σὲ μιὰ νέα γενιὰ καλλιτεχνῶν ποὺ ἀποτυπώνουν τὴν βία τῆς «μετα-ἀποικιακῆς» συνθήκης. Διαθέτει μιὰ ἔντονη θεολογικὴ ματιά, ἄλλοτε ὑπόρρητη, κι ἄλλοτε σαφῆ, ὅπως λ.χ. στὰ σύγχρονα «remake» κλασικῶν θρησκευτικῶν ἔργων, καθὼς λ.χ. σὲ ἐγκατάσταση ὅπου ἀναπαράγει μὲ τὴν βοήθεια συρμάτων τὸν Ἐσταυρωμένο τοῦ Matthias Grunewald. Τὸ ἔργο τοῦ Abdessemed ἀνήκει στὴν ἐννοιακὴ τέχνη (conceptual art), ὅπου τὸ νόημα δεσπόζει ἢ εἶναι ἐξίσου σημαντικὸ μὲ τὶς αἰσθητικὲς καὶ εἰδητικὲς ἀξίες καὶ αὐτὸ ἐπιτυγχάνεται συχνὰ μέσω ἐγκαταστάσεων (installation art), δηλαδὴ τρισδιάστατων ἔργων, ποὺ ἀπο-σκοποῦν νὰ μεταμορφώσουν τὴν ἀντίληψη ἑνὸς ὁρισμένου χώρου μεταδί¬δοντας καὶ αἰσθήματα –λ.χ. δέους– στὸν θεατή, ἀλλὰ καὶ συναφῆ νοήματα.

Τὸ ἔργο «Ἐλπίδα» (2011-2012) ἀποτελεῖ μιὰ παρόμοια ἐγκατάσταση μὲ χαρακτηριστικὰ ἐννοιακῆς τέχνης. Πρόκειται γιὰ μιὰ βάρκα γεμισμένη μὲ σακοῦλες σκουπιδιῶν συγκολλημένες μεταξύ τους μὲ ρητίνη. Ἡ βάρκα ἐπι-κρέμαται ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τοῦ ἐκθεσιακοῦ χώρου, καὶ μάλιστα πλαγίως, πάνω ἀπὸ τὰ κεφάλια τῶν θεατῶν, δημιουργώντας ἕνα αἴσθημα ἀνισορροπίας, δέους καὶ ἀγωνίας γιὰ τὸ ἂν τελικὰ θὰ καταρρεύσει. Ἡ δυνατὴ αὐτὴ εἰκόνα ἀνακαλεῖ στὸ μυαλὸ τοῦ θεατῆ τὶς «καραβιὲς» ἀπὸ πρόσφυγες ἢ παράτυπους μετανάστες ποὺ προσπαθοῦν νὰ περάσουν τὰ θαλάσσια σύνορα στὴ Μεσόγειο καὶ ἀλλοῦ, συχνὰ μὲ τραγικὰ ἀποτελέσματα, ὅπως στὴν πρόσφατη τραγωδία στὸ Φαρ-μακονήσι. Μὲ τὴν ἐπιλογὴ νὰ τιτλοφορήσει τὸ ἔργο ὡς «Ἐλπίδα», στὸ πλαίσιο τῆς «ἐννοιακῆς τέχνης» ποὺ ἀρέσκεται σὲ παρόμοιες ἀντιστίξεις τίτλου καὶ παράστασης, ὁ Abdessemed προσεγγίζει (μᾶλλον συνειδητὰ) τὴν θεολογία τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Οἱ ἄνθρωποι ποὺ ἔχουν μετατραπεῖ σὲ σκουπίδια τοῦ παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμοῦ εἶναι ταυτόχρονα καὶ ἡ ἐλπίδα τοῦ κόσμου γιὰ μιὰ ἐναλλακτικὴ παγκοσμιότητα. Ὅπως ἡ Ἐκκλησία εἰκονοποιεῖται στὴν ἀρχέγονη χριστιανικὴ συμβολικὴ ὡς ναῦς καὶ ὡς κιβωτὸς αὐτῶν ποὺ ἀνακεφαλαιώνουν τὸν κόσμο, ἔτσι σήμερα ἡ νέα κατὰ Abdessemed Ἐκκλησία εἶναι τὸ λεῖμμα, δηλαδὴ τὸ ὑπόλοιπο ἀπὸ τοὺς πεταμένους, τοὺς ἀνύπαρκτους, τοὺς πουθενάδες, ποὺ παραμένουν «μὴ ὄντες» καὶ «οὐ βλεπόμενοι» γιὰ τὸ σύγχρονο Πανοπτικὸ τῆς ὁλοκληρωτικῆς καταγραφῆς. Ἔγκλειστοι σὲ σακοῦλες σκουπι-διῶν ποὺ μοιάζουν μὲ σάβανα, προκαλοῦν τὴν ἐλπίδα ἀνάστασης.

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΚΛΗΡΗΣ

Όλα τα ένθετα τέχνης: